Nisan ayının son haftası “aşı haftası” olarak belirlenmiştir. Aşının faydalarını ve sağlık açısından önemini Acıbadem Ankara Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Reyhan Erol anlattı.
“ Aşı herhangi bir tedaviye gerek kalmadan hastalıkların oluşumunu engellemektedir”
Aşı, hastalık yapıcı mikroorganizmaların (bakteri ve virüsler gibi) zayıflatılması ile oluşan, bağışıklık yanıt oluşturmak için ağız ya da enjeksiyon yolu ile vücuda verilen materyallerdir. Aşılama, tıp biliminin insanlığa sunduğu en büyük hediyedir. Çiçek aşısının ortaya çıkışı ile başlayan bağışıklık sistemini güçlendirme çocuk felci, difteri, kızamık, kızamık, kabakulak, Hepatit B aşılarının ortaya çıkısı ile devam etmiştir. Günümüzde yukarıda sözünü ettiğimiz hastalıklardan korunmanın en etkili ve pratik yol, aşı yaptırmaktır.
Aşılar, ilaç ya da cerrahi olarak herhangi bir tedaviye gerek kalmadan bir hastalığın hiç oluşmamasını sağlayabilmektedir. Aşılama ile bazı hastalıkların tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmuştur. Nitekim yüzyıllardır yüz binlerce insanın ölümüne neden olan çiçek hastalığının yeryüzünden tamamen silinmesi aşılama sayesinde olmuştur. Aşıların yaygın olarak kullanımı ile 10 önemli hastalık dünyanın belli bölgelerinde kontrol altına alınmıştır. Bu hastalıklar, çiçek, difteri, tetanos, sarıhumma, boğmaca, çocuk felci, kaba kulak, kızamık, kızamıkçık, H.inluenzanın sebep olduğu durumlardır.
Amerika Birleşik Devletleri Hastalıkları Kontrol Merkezinin (CDC) 20.yüzyılın en önemli sağlık zaferi olarak tanımladığı aşılama sayesinde her yıl 3 milyon çocuğun hayatı kurtulmaktadır. Aşılama insanları hastalıktan ve hastalığın sebep olabileceği komplikasyonlardan korurken, aynı zamanda hastalığa sebep olan mikroorganizmaların kişiden kişiye aktarılmasına engel olur. Böylece tüm topum hastalıktan korunur. Ağızdan uygulanan çocuk felci aşısı da bunun bir örneğidir.
“Aşının etkinliğinin artırılması için süresi önemlidir”
Her aşının, etkinliği için minimum uygulanması gereken bir süre vardır. Örneğin Hemafilus, influenza gibi konjuge aşılar, yasamın 6.haftasından sonra yapılabilir. Rota virüs aşıları ise yaşamın 2.ve 8. ayları arasında yapılır. Ayrıca aynı aşının farklı dozları arasında da bırakılması gereken minimum bir süre vardır. Bu süre, aşının etkinliğinin artırılması için gereklidir.
“Çocuklarınıza bu aşıları yaptırın”
Her aşının etkinliği ve koruyuculuk oranları farklı olduğu gibi her ülke ya da bölgenin de aşılama şeması farklıdır.
1- Pnomokok enfeksiyonları (neden olduğu orta kulak iltihabı, zatürre, menenjit enfeksiyonları)
2- Rota virüs ishalleri
3- Human papilloma virüs neden olduğu hastalıklar (rahim ağzı kanseri, genital siğilller)
4- Hemafilus influenza tip b enfeksiyonları (neden olduğu ortakulak iltihabı, menenjit, pnomoni, epiglottit gibi enfeksiyonlar)
5- Hepatit B
6- Hepatit A
7- Verem
8- Kızamık
9- Kızamıkçık
10- Kabakulak
11- Difteri
12- Suçiçeği
13- Tetanos
14- Kuduz
15- Çocuk felci
16- Boğmaca
17- Grip
18- Tifo
19- Kolera
20- Sarıhumma
21- Meningokok (bazı türleri)
22- Veba
24- Çiçek
25- Şarbon
“Her durumda aşı yapılamayabilir”
Çok nadir durumlarda immun yetmezliklerde, kemoterapi gören hastalarda ya da aşı içindeki maddeye karşı alerji olan hastalarda, aşı uygulamaları hekime sorularak yapılmalıdır.
“Gelecekteki aşılar, yenilebilen aşılar”
Bilim adamları, gen mühendisleri, yeni aşılar ve uygulama yolları alanında çalışmaya devam etmektedir. En önemli çalışmalar, yeni uygulama yolları ile aşı sırasında hissedilen ağrını yok edilmesine yönelik çalışmalardır. Ağız veya burun yolundan (inhaler tedavi) uygulama yöntemlerinin geliştirilmesi veya cilt içi uygulamalarının artırılmasına yönelik çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bunun yanı sıra, buzdolabında bulundurulması gerekmeyecek, oda sıcaklığında bozulmayan aşılar üzerinde de çalışmalar devam etmektedir. Gen mühendisliğinin katkısı ile muz gibi yenilebilen ama bağışıklık yanıtı da oluşturabilen aşılar üzerinde çalışılmaktadır. AIDS ve kanser gibi hastalıklar içinde aşı çalışmaları devam etmektedir.
