Gebeliğin başladığı ilk günden bebeğin 2 yaşını doldurduğu zamana kadar olan, bu aralığı kapsayan ilk 1000 gün çok önemli.
Bir çocuğun gelecekteki sağlığı, büyük oranda konsepsiyondan sonraki ilk 1000 gün içerisinde, yani gebelik ve ilk iki yaşta belirleniyor. Bebeğin bu dönemdeki doğru beslenmesi, özellikle de anne sütü alması çok önemli olduğundan, bilimsel çalışmalarla da destekleniyor.
Yapılan hem saha araştırmaları hem de TNSA (Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları) verilerine göre bebek beslenmesi alışkanlıklarının istenen seviyelerde olamadığı görülüyor. “Bebekler ilk 6 aylık dönemde halen süt çocuğu iken, anne sütü ihtiyacını ev yapımı yemeklerle ve henüz sindirim sistemlerine uygun olmayan besinlerle karşılıyor. Annelerin eğer sütlerinde bir azalma olursa ne yapacakları konusunda doktorlarına danışmaları gerekiyor” diyor Anne Bebek Beslenmesi Medikal Direktörü Dr. Yalım Üner.
Sağlıklı bir hayat sürülmesinde genetik faktörlerden daha fazla etkiye sahip olan ilk 1000 gün beslenmesinin önemi, tüm Türkiye’den sağlık profesyonellerinin ve Sağlık Bakanlığı mensuplarının katıldığı kongrelerde de tartışılıyor.
YİSAV (Yükseliş İktisadi ve Stratejik Araştırmalar Vakfı) ve Kongre Başkanı Prof. Dr. Ferit Saraçoğlu: “İlk 1000 günde doğru beslenme, özellikle de anne sütü almak çok önemli, bu pek çok bilimsel çalışmayla desteklenmektedir. İlk 1000 gündeki yetersiz beslenme sadece kronik hastalıkların, psikiyatrik bozuklukların artmasına, fiziksel, beyinsel ve metabolik fonksiyonların bozulmasına değil, immün sistemin zayıflamasına dolayısıyla pneumoni, diyare vb. enfeksiyonların artmasına da yol açmaktadır.”
İlk 1000 gündeki bebek beslenmesi, bireylerin gelecekteki sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyen en önemli faktör. Dr. Yalım Üner: “İlk 1000 günde beslenme ve anne sütü hakkında yapılan birçok bilinçlendirme kampanyasına rağmen bebek beslenmesi alışkanlıklarının, çok da istenen seviyelerde olmadığını söyleyebiliriz. TNSA 2013 raporunda bebeklerin beslenme alışkanlıklarını takip ettiğimizde, ilk 6 aydan sonra anne sütü verme oranlarının düştüğünü ve anne sütünün yerini tamamlayıcı beslenmenin aldığını görüyoruz. Bebekler ikinci 6 aylık dönemde halen süt çocuğu iken ev yapımı yemeklere ve henüz sindirim sistemine uygun olmayan besinlere hızlı ve fazla miktarda geçiş yapıyor. Annelerin ek gıdaya geçiş döneminde anne sütü vermeye devam etmeye ve ek gıdanın miktarı için doktorlarına danışmaları gerekiyor.”
İlk 6 ay süresinde anne sütü yeterlidir ve tek başına bebeğin günlük besin ihtiyacını karşılamaktadır. “Anne sütü yerine, taze-mevsiminde sebze, meyveyi daha besleyici bulan anneler, anne sütünü ve emzirmenin bebeğe olan faydasını, hele de 6. aydan sonra çok da önemli görmüyorlar. İlk fırsatta, hatta bebeklerin ilk 3 aylık döneminde ek besini hayatlarına sokuyorlar. İlk 1000 günde doğru beslenme, bebeklerin geleceği ve Türkiye’deki sağlık reformlarına konu olan demir eksikliği, obezite gibi toplumu etkileyen sağlık konularındaki iyileşmeler için önemli. Annelerin de beslenme ile ilgili daha çok desteklenmesi gerekmekte. İlk 1000 günde bebek beslenmesinin önemi hakkında Sağlık Bakanlığı ve diğer otoritelerin de önerdiği gibi ilk 6 ay sadece anne sütü kullanımı ve eksikliğinde, ek besinin tercih edilmemesi vurgulanmalıdır. Anne sütü eksikliği var ise öğünün bebeğin ayına uygun bebek veya devam sütü ile tamamlanması gerekiyor.” diye ekliyor Dr. Üner.
Ek besine geçiş döneminde beslenme
Sütten kesmeye başladıktan sonra 3 yaşına kadar ve sonrasında, bebekler hızlı bir büyüme ve fonksiyonel olgunlaşma, davranışsal ve tat duyusu gelişimi dönemi yaşarlar.
Büyüme & gelişme için gerekli olan özel ihtiyaçlara uygun olarak bu dönemde yeterli ve uygun beslenme oldukça önemlidir.
Annelere beslenme önerileri
Doğumdan 6. aya kadar
-Bebeğiniz her istediğinde, gece ve gündüz, günde toplam en az 8 kez emzirmelisiniz.
-Bebeğinize “sadece anne sütü” verin. Başka hiçbir besin ya da içecek (su, çay, meyve suyu, yemek suları, hazır mama ya da inek sütü gibi) vermeyin.
-Bebeğinizin yeterli kilo almadığının ya da sütünüzün yetmediğini düşünüyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurun.
6. aydan 12. aya kadar
-Bebeğiniz her istediğinde emzirmeye devam edin.
-Emzirmenin yanında aşağıdaki besleyici tamamlayıcı besinlerden yeterli miktarda (her bir öğünde 1 çay bardağı kadar) verin.
-Bebeğinizin yeterli kilo almadığını ya da sütünüzün yetmediğini düşünüyorsanız, katı gıdayı artırmayın, bir sağlık kuruluşuna başvurun.
-Anne sütü alan bebeğinize, ek öğün olarak günde 2-3 öğün (Toplam: 202-307 kcal/gün) aşağıdaki besinlerden verin.
-Bebeğiniz anne sütü alamıyor ise 6. aydan sonra da hala günde 500 ml süt aldığına emin olun.
-Sıvı yağ ile hazırlanan sebze çorbaları ve tahıl püresi (Patates, pirinç ya da bulgur vb.)
-Kıyma ya da yumurta sarısı ile hazırlanmış yemekler (Kabak dolması, biber dolması, sulu köfte vb.)
-Yoğurtlu çorbalar (Tarhana, yayla) ve ekmek
-Mercimek, pirinç, bulgur, havuç, patates, domates, kuru soğan, sıvı yağ ile hazırlanan çorbalar ve ekmek / muhallebi / sütlaç (Pirinç unu, pirinç, yumurta, süt, şeker, sıvı yağ ile hazırlanan)
-Taze mevsim meyve suları ya da ezmeleri
