Geçtiğimiz hafta Flow Coaching International Akademik Direktörü Talyaa Vardar ile “Ebeveyn Koçluğu” seminerine katıldık. Talyaa Hanım bizlere özellikle çocuklarda sosyal medya kullanımı ile ilgili önemli bilgiler verdi. Ben de aldığım notları sizlere aktarmak istiyorum.
Anne ve babalar olarak hepimiz teknolojiye ayak uydurmakta ve bunun çocuklarımız üzerindeki etkisini en aza indirme konusunda sıkıntılar yaşıyoruz. Gelişen teknoloji ile tv, ipad, bilgisayar, cep telefonu gibi cihazlar da hayatımızda çok fazla yer işgal etmeye başladı. Çocuklarımızı bunlardan tamamen uzak tutmak da zorlandığımız da bir gerçek. Bu cihazları, özellikle televizyonu ilk 2 sene çocuklarımızdan tamamen uzak tutmamız gerekiyor. Zira televizyonun çocuğun gelişimine ciddi zarar verdiği gerçeği var. İleri derecede buna maruz kalan çocukların konuşmalarının bile gecikeceğini biliyor muydunuz? O sebepten ilk 2 sene hiç izletmemek, 2 yaştan sonra da günde sadece 15 dakika ile başlamak gerekiyor.
Sosyal medya hayatımızın büyük bir alanını ele geçirmiş durumda. Yetişkinler olarak bile bunun dozunu ayarlamakta güçlük çekiyoruz. Ancak kontrolü kaybedersek birer bağımlı olma riskimiz oldukça yüksek. Ve şu an Türkiye’de bu bağımlılık tıpkı diğer bağımlılıklar gibi tedavi edilmeye başlamış durumda. Küçük yaşta sosyal medya hesabı olan çocuklar bir süre sonra narsist oluyor diyor Talyaa Hanım. Kendini sanal dünyaya çok kaptırıp orada aldığı beğeni ve yorumlar genel yaşantısını bile etkiliyormuş. Ayrıca aklı sürekli sosyal hesaplarına gelecek bildirimde olan bir çocuğun odak sorunu yaşadığı da bir gerçek. Bu sebepten çocuğunuzun tıpkı bir alkol, sigara bağımlısı gibi sosyal medya bağımlısı olmasını istemiyorsanız bu mecralarda hesap açma yaşını sizin belirlemeniz gerekiyor. Uzmanlar bunun için doğru yaşın en erken 13 olması gerektiğini ve mutlaka bir ebeveynin bu hesapları gözetim altında tutması gerektiğini söylüyor.
Türkiye’nin sertifikalı tek ebeveyn koçu Talyaa Vardar, son zamanlarda ebeveynlerden en sık duyduğu soruların “Çocuğumu televizyon karşısından alamıyorum ya da çocuğum sürekli tabletle oynuyor, ne yapabilirim?” soruları olduğunu belirtiyor. 30 – 31 Ocak 2016 tarihlerinde Flow Coaching International tarafından gerçekleştirilecek olan Ebeveyn Koçluk Eğitim Programı’nda çocukların ekranlarla olan ilişkisi, anne babaların çocuklarıyla kurması gereken iletişimin şekli, çocuğun mizacına göre nasıl davranılmalı? Gibi konular ele alınacak.
Talyaa Vardar günümüz insanın da çokça maruz kaldığı tablet, cep telefonu ve televizyon ekranları, ayrıca çocuklarda yoğun sosyal medya kullanımının ilk etapta ebeveynlerin nefes almak, dinlenmek için bir kaçış, bir rahatlama noktası olduğunu; ancak daha sonra çocuklarının artan ekran ve sosyal medya kullanımından rahatsız olduklarını belirtiyor. Yoğun iş temposunun ardından eve geldiklerinde çocukların enerjisine ayak uyduramayan ebeveynler, çareyi çocuğu televizyon karşısına oturtmakta ya da tabletle oynamasına izin vermekte buluyor. Bunun son derece yanlış olduğunu belirten Vardar, çocukla geçirilen zamanın en kaliteli şekilde kullanılması için ebeveynlerin bilinçlenmesi gerektiğini, çocuğun her seferinde ekrana ve sosyal medyaya maruz bırakılmaması gerektiğini ifade ediyor. Aşırı televizyon izleme ve tablet kullanımının beyin gelişimini de etkilediğini belirten Vardar, bu durumun çeşitli sonuçlar doğurduğunu, ekran kullanımının ve televizyon karşısında geçirilen sürenin muhakkak sınırlandırılması gerektiğini önemle vurguluyor.
Yoğun sosyal medya kullanımı ve bilgisayar oyunları beyin gelişimini etkiliyor
Yapılan araştırmaların sonucunda günümüz insanının yeni bağımlılık şeklinin “sanal tik” olduğunu açıklayan Vardar, İnternet Bağımlılığı Bozukluğu’na (IAD) sahip insanların alkol ve sigara bağımlılarıyla aynı özellikler taşıdığını belirtiyor. Talyaa Vardar “Bu bağımlılığa sahip çocukların odaklanabilme kapasitesi daralıyor, odaklanma süreleri kısalıyor, dikkat bozukluğu artıyor, IAD oranı artıyor, şiddete duyarsızlık veya şiddete eğilim artıyor, sosyal ve duygusal gelişimi etkileniyor, görünür olma ihtiyacı insani paylaşımların önüne geçiyor” Diyor. Ebeveynlerin doğru iletişim becerileriyle çocuklarının ekran ve sosyal medya kullanımını sınırlandırması (örneğin günde 15-20 dk) gerektiğini vurguluyor. Çocuğa ‘televizyon izleyemezsin ya da tabletle oynayamazsın’ demek yerine televizyon ve tabletten daha cazip aktiviteler önerilmeli diyen Vardar, ebeveynlerin çocukları ile daha fazla vakit geçirmesinin bu bağımlılık için güçlü bir çözüm olduğunu söylüyor. Aşırı televizyon ve tablet kullanımının ciddi derecede odaklanma problemine yol açtığını ve bu durumun da kritik durumlara neden olabileceğini ekliyor.
Odaklanma neden kritik?
Ekranlara olan bağımlılığın en çok odaklanma problemine neden olduğunu söyleyen Vardar, odaklanmanın kritik olmasının başladığımız işi bitirebilme becerisi, öğrenebilme kapasitesinin artması, hedef koyabilme ve oldurtabilme becerisi, işleri yarım bırakmama sorumluluğu, problem çözme becerisi, okul başarısı, yaratıcılık, verimlilik, etkili konuşabilme gibi kazanımlar edinilmesine yardımcı olmasından dolayı olduğunu belirtiyor. Çocukların başka bir işle uğraşırken sürekli tabletle oynamayı ya da televizyon izlemeyi istemesi akıllarının sürekli onlarda olmasından kaynaklandığını belirten Vardar, çocukların bir süre sonra hiçbir şeyle ilgilenmeyip sadece onlara bağımlı olma tehlikesinin var olduğunu ifade ediyor.
Son olarak; çocuk gelişiminde mizaca uygun baş etme becerileri ile odaklanma kapasitesi geliştirmekte ebeveynlerin yüzde elli etkili olduğunu dile getiren Vardar, bu oranın aslında çok yüksek olduğunu ve bu oranın çocukla kaliteli zaman geçirerek doldurulması gerektiğini ifade ediyor. Çocukların 13 yaşından önce ekran ve sosyal medya ile tanıştırılmasının bu gelişimde ebeveynin sahip olması gereken yüzdeye televizyon ve sosyal medyanın sahip olduğunu belirtiyor ve bu durum çocuğun içe kapanıklık, asosyallik ve hiperaktivite gibi özellikler geliştirmesine neden oluyor diyor.
Bu yazıyı hazırlayan Demet Arapoğlu’na teşekkür ederiz.
Kendisini instagram’dan @dem_y takip edebilirsiniz.
