Hamilelik döneminin başlangıcından sonuna kadar farklı dönemlerde çeşitli testler ve tahliller yapılmaktadır. Bazı tahlillerin ise gebelikten önce çiftler hamileliğe karar verdiğinde yapılması daha sağlıklıdır. Bazı testlerin, gebeliğin belirli haftalarında, dönemlerinde yapılması gerekmektedir. Belirli haftalarda yapılan bu testler o haftanın dışında yapılamazlar. Bu nedenle de hamilelik dönemi süresince bu testler dikkatle takip edilmeli ve zamanları kaçırılmamalıdır.
Gebelik döneminde yapılan testlerin bir kısmı her gebede yapılmaktadır. Fakat bir kısım testler, yalnızca bazı gebeliklerde belli sorunlar oluştuğunda yapılır. Bu yazımızda bu testlerin, gebeliğin başından sonuna doğru yapıldığı haftalara göre sırasıyla paylaşacağız.
İlk Muayenede Yapılan Tahliller Nelerdir?
Bu testler her çiftin doktora ilk başvurusunda yapılan tahlillerdir. Burada en doğru olan ise çiftlerin gebelik oluşmadan önce ve gebelik sürecine karar verdiklerinde doktora başvurup tahlillerin yapılmasıdır. Öyle ki bu testlerde saptanabilecek bazı anormalliklere karşı gebelik daha başlamadan önce önlemler alınabilmektedir. Fakat çiftlerin birçoğu gebelik oluştuktan yani adet gecikmesinden sonra doktora başvurmaktadır. İlk muayenede jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile kadın genital organları değerlendirilmektedir. Eğer son 1 yıl içerisinde yapılmamışsa smear testi yapılmalıdır. Genel sistemik muayene de yapılmakta ve anormallik durumu olduğunda ilgili branş uzmanına yönlendirilmelidir. İlk muayenede yapılan tahliller ise:
- Annede kansızlık yani anemi olup olmadığını araştırmak için: Tam kan sayımı testi
- Kan uyuşmazlığı saptandığı durumlarda önlem alınması için: Anne ve baba kan grupları
- Kan uyuşmazlığı varsa: İndirekt Coombs testi (IDC)
- Gerektiği durumlarda idrar kültürü: Tam idrar tetkiki
- Annede guatr ve troid hormon bozukluğu varsa bu durum bebeği etkileyebilmektedir. Eğer ki bozukluk saptanırsa dahiliye uzmanı tarafından tedavi gerektirmektedir. TSH testi
- Toxoplazma IGM ve IGG
- Kızamıkçık testleri için: Rubella IGM – IGG
- Hepatit B için HBsAg ve AntiHBs testleri: Annede Hepatit B saptanırsa bu durumun bebeğe bulaşmasını engellemek için doğumdan sonra bebeğe antikor iğnesi yapılmaktadır.
- HCV testi
- AIDS testi (HIV)
- Frengi (sfiliz) için VDRL testi fakat rutin olarak şart değildir ama yapılmaktadır.
- Diabet açısından riskli hastalarda ise açlık kan şekeri
- Biyokimya (böbrek, kolesterol ve karaciğer testleri vb) gebelik döneminde rutin olarak önerilen testlerden değildir. Eğer anne yaşı ileri ise ya da sistemik bazı hastalıkları varsa yapılmalıdır.
11 – 14 Haftalar Arasında Yapılan Testler:
Gebeliğin 11. haftasından sonra ultrason muayenesi sırasında bebeğin NT yani ense kalınlığı ölçülür ve kan tahlili yani iki test yapılır. Bu tahlil ise 11 – 14 hafta arasında yapılmaktadır. 14. haftadan sonra yapılmamaktadır.
16 – 20 Haftalar Arasında Yapılan Testler:
16 – 20 haftalar arasında ise üçlü test yani triple testi ya da dörtlü test yapılmaktadır. Test sonucu riskli geldiği takdirde amniosentez yani bebekten su alınarak daha ileri bir inceleme yapılabilir.
24 – 28 Haftalar Arasında Yapılan Testler:
- 50 gram glukoz yüksele testi yani şekerli su testi 24 ile 28 haftalar arasında yapılmaktadır. Bu test sonucu eğer 140’dan yüksek gelirse 100 gram OGTT testi yapılmaktadır. Bu haftaları kaçıran ve daha ileriki haftalarda gelen hastalarda ise açlık ve tokluk kan şekerine bakılarak da hastanın diabete yatkınlık durumu değerlendirilmektedir.
- Anne ve baba arasında kan uyuşmazlığı varsa 28. haftada IDC testi yapılır ve test sonucu negatif çıkarsa anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığına bağlı bir etkilenme olmadığını gösterir. Ardından kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. İndirekt coombs testi pozitif çıkarsa ileri tetkiklerle bebekte etkilenmenin ne derece olabileceği araştırılır.
24 – 28. haftaya kadar olan tahlillerde hemen hemen her gece yapılan rutin tahlillere değindik. Gebelikte bazı durumlarda oluşan ve bazı hastalıklarda değinmiş olduğumuz tahliller dışında da başka tahlillerinde yapılması gerekebilir.
35 – 37 Haftalar Arasında Yapılan Testler:
35 – 37 haftalar arasında annede bakteri yani Grup B Streptokok taraması önerilir. Fakat ülkemizde fazla yaygınlaşmamış olan bir uygulamadır. Gebeliğin son dönemlerinde, bebeğin sıkıntıda olduğundan şüphe duyulduğu durumlarda ve günün geçmesi durumunda Non Stres test (NST) çekilir.
- Biyofizik profili ise NST’ye ek olarak yapılan bebeğin durumunu değerlendirmeye yarayan bir testtir.
- Bebek ile ilgili riskli durumlar saptandığı sırada ileri değerlendirme için yapılan test de doppler ultrasonografi ölçümüdür.